Twoje zdrowie psychiczne zaczyna się od jelit!
2025-08-25 13:05:00
Twoje zdrowie psychiczne zaczyna się od jelit!
Nasz układ pokarmowy, a szczególnie mikrobiom jelitowy odgrywa kluczową rolę w regulacji nastroju, poziomie energii, jakości snu, a nawet zdolności do radzenia sobie ze stresem. Jelita są wyposażone w układ nerwowy jelitowy (entericzny), który zawiera około 100 milionów neuronów – więcej niż w rdzeniu kręgowym! Ten „drugi mózg” działa niezależnie od mózgu w głowie, ale komunikuje się z nim dwukierunkowo – głównie poprzez nerw błędny.
Wiele sygnałów emocjonalnych i fizjologicznych płynie wprost z jelit do mózgu – i odwrotnie. Kiedy więc czujesz „motyle w brzuchu” przed rozmową o pracę albo „ścisk w żołądku” po trudnej kłótni, to nie przypadek - to fizjologia!
Mikrobiom – niewidzialna armia w Twoim wnętrzu!
W Twoich jelitach mieszka od 1 do 2 kg mikroorganizmów – bakterii, wirusów, grzybów i archeonów. Nazywamy to mikrobiomem jelitowym. Ten mikroświat:
- wspomaga trawienie,
- chroni przed patogenami,
- reguluje odporność,
- produkuje neuroprzekaźniki i wpływa na ich poziom.
- 90% serotoniny (hormonu szczęścia) powstaje właśnie w jelitach.
- Bakterie jelitowe wpływają również na poziom dopaminy, GABA i noradrenaliny, czyli substancji regulujących nastrój, motywację i zdolność koncentracji.
Oś jelita–mózg to most między ciałem a psychiką
Wyobraź sobie most, po którym nieustannie płyną informacje z mózgu do jelit i z jelit do mózgu. To właśnie oś jelita–mózg!
Jeśli w jelitach panuje chaos, np. przez:
- złą dietę,
- przewlekły stres,
- antybiotykoterapię,
- nieszczelność jelit (leaky gut).
To ten chaos przekłada się na zaburzenia w mózgu - obniżony nastrój, stany lękowe, depresję, rozdrażnienie, mgłę mózgową.
Z kolei długotrwały stres psychiczny osłabia florę bakteryjną, zwiększając przepuszczalność jelit i poziom stanów zapalnych.
To błędne koło – ale można je przerwać.
Jak wspierać mikrobiom, by wspierać psychikę?
1. Odżywianie – nie tylko dla brzucha, ale i dla głowy
- Sięgaj po żywność pełną życia – warzywa, kiszonki, produkty fermentowane.
- Unikaj przetworzonych produktów i cukru – karmią „złe” bakterie i pogłębiają stany zapalne.
- Wprowadź probiotyki i prebiotyki – ale najlepiej po konsultacji ze specjalistą, by dobrać je do indywidualnych potrzeb.
2. Zioła wspierające układ trawienny i nerwowy
- rumianek – łagodzący jelita i nerwy,
- melisa – delikatna i kojąca,
- koper włoski i imbir – wspomagają trawienie, redukują wzdęcia,
- ashwagandha – adaptogen wspierający oś HPA (stres–odporność).
3. Oddech, ruch, uważność
- Głębokie oddychanie stymuluje nerw błędny.
- Lekki, regularny ruch (spacery, joga, taniec intuicyjny) wspomaga perystaltykę i równoważy emocje.
-Medytacja, praca z ciałem, sesje oddechowe – to wszystko ma wpływ na Twój mikrobiom.
Jakie jednostki chorobowe mają swoje źródło w jelitach i jak sobie z nimi radzić?
1. Depresja i obniżony nastrój
Coraz więcej badań pokazuje, że osoby z depresją mają mniejszą różnorodność bakterii jelitowych, a niektóre szczepy, jak Lactobacillus czy Bifidobacterium występują u nich w znacznie mniejszych ilościach.
Jeśli mikrobiom nie działa prawidłowo – mózg nie dostaje surowców do produkcji serotoniny.
Do tego dochodzą:
- zwiększona przepuszczalność jelit (tzw. „leaky gut”),
- przewlekły stan zapalny,
- zaburzenia w osi jelita–mózg.
To wszystko wpływa na neurozapalne podłoże depresji, które coraz częściej opisywane jest jako „depresja zapalna”.
Co pomaga?
- dieta przeciwzapalna (warzywa, omega-3, kiszonki, rezygnacja z cukru i glutenu),
- adaptogeny (np. ashwagandha, różeniec górski),
- probiotyki ukierunkowane na wsparcie nastroju.
2. Stany lękowe, nadreaktywność, nerwowość
Przewlekły stres zaburza florę bakteryjną – ale to działa też odwrotnie. Nieprawidłowy mikrobiom może nasilać lęki i drażliwość.
Bakterie jelitowe wpływają na produkcję:
- GABA (kwasu gamma-aminomasłowego) – naturalnego neuroprzekaźnika uspokajającego,
- dopaminy – odpowiedzialnej za motywację i radość,
- noradrenaliny – pobudzającej układ nerwowy.
Braki tych substancji mogą powodować:
- bezsenność,
- ataki paniki,
- problemy z koncentracją,
- uczucie „rozpędzonych myśli”.
Co pomaga?
- melisę, passiflorę, walerianę – łagodzą układ nerwowy i trawienny,
- zioła wyciszające jelita (np. rumianek, mięta),
- terapie oddechowe, które stymulują nerw błędny (łączący jelita i mózg).
3. Mgła mózgowa
Stan zapalny jelit może przenosić się na mózg poprzez tzw. cytokiny prozapalne.
To one są odpowiedzialne za:
- spadek energii,
- problemy poznawcze,
- zaburzenia snu,
- obniżony nastrój.
Dodatkowo osoby z dysbiozą (zaburzoną florą jelitową) często mają zaburzenia metabolizmu witamin z grupy B, magnezu i żelaza – kluczowych dla układu nerwowego.
Co pomaga?
- napary z żeń-szenia syberyjskiego i rozmarynu (wspierają pamięć i przepływ krwi),
- spirulinę, chlorellę i młody jęczmień – wspierające detoksykację mózgu i jelit,
- indywidualnie dobrane kuracje mineralne (np. magnez + witamina B6).
4. Zespół jelita drażliwego (IBS)
Objawia się:
- bólami brzucha,
- wzdęciami,
- naprzemiennymi zaparciami i biegunkami,
- ogromną nadwrażliwością emocjonalną.
To nie jest „wymysł”.
W 70–80% przypadków IBS ma podłoże psychosomatyczne – ale jego realne przyczyny to m.in.:
- zaburzona flora jelitowa,
- infekcje bakteryjne i pasożytnicze,
- długotrwały stres, który uszkadza barierę jelitową i blokuje enzymy trawienne.
Co pomaga?
- fitoterapię trawienną (np. anyż, koper, mięta, rumianek),
- probiotyki psychobiotyczne,
- techniki relaksacyjne, oddech, masaż brzucha i emocjonalną pracę z napięciami.